Zabawy logopedyczne

Etapy rozwoju mowy dziecka:

I okres melodii (0-1 rok życia), komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, gaworzy, pod koniec tego okresu wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba;

II okres wyrazu (1-2 rok życia), dziecko po 2 roku życia posługuje się językiem biernym, używa prawie wszystkich samogłosek z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski (p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć, dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np. pomidor - midol,

III okres zdania (2-3 rok życia), pod koniec tego okresu dziecko porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li);

IV okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia dziecka) - wymawia głoski s, z, c, dz. Mowa ulega dalszemu doskonaleniu; -5-6 lat - wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r; -7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

U niektórych dzieci już we wczesnym wieku przedszkolnym ujawniają się różnego rodzaju zaburzenia mowy. Ich niekorzystne następstwa przysparzają im wielu rożnego rodzaju trudności, zaburzają ich funkcjonowanie. W późniejszym wieku wpływają one na dalszą karierę dziecka wstępującego do szkoły podstawowej.

Problemy, o których mowa przejawiają się tym, że:

1.Dziecko na trudności w nauce pisania.

Wynika to z faktu, iż dziecko rozpoczynające edukację: „pisze tak jak mówi”. Jeżeli    niewłaściwie wymawia poznane głoski, również niewłaściwie nazywa i zapisuje litery, a potem źle je odczytuje. Początkowo materiał szkolny nie jest jeszcze zbyt obszerny, w wyrazach i prostych zdaniach dziecko zastępuje jedne głoski drugimi. W miarę przyswajania nowych treści, poszerzania słownictwa o dłuższe i nieznane wyrazy, pojawiają się agramatyzmy, zniekształcenia dłuższych wyrazów i trudności z prawidłową budową zdań.

2.Nauka czytania u dzieci zaburzoną mową przebiega znacznie wolniej niż u innych dzieci.

Dzieci, u których podłożem owych zaburzeń mowy są trudności z analizą i syntezą słuchową, przy nauce czytania uporczywie literują. Mają kłopoty z łączeniem liter i głosek w wyrazy, a następnie przejściem od głoskowania do czytania sylabami i wyrazami. Podczas czytania opuszczają, przestawiają lub dodają różne głoski i sylaby, zamieniając wyrazy o podobnym brzmieniu, co powoduje zniekształcenia ich treści. Zaburzona może być również intonacja i akcent czytanej treści. Co w konsekwencji powoduje, iż czytany przez dziecko tekst staje się niezrozumiały.

3. Dziecko wstydzi się wypowiadać publicznie.

Odpowiedzi ustne dziecka z problemami natury logopedycznej są zbyt krótkie i uproszczone można to tłumaczyć chęcią uniknięcia wymowy głosek trudnych, a więc takich z którymi ma problemy. Lęk przed wypowiadaniem się będzie znacznie ograniczał aktywność dziecka  na lekcji. Może ono zatem sprawiać wrażenie ucznia niezaangażowanego, a nawet rzadko przygotowanego do lekcji. W konsekwencji czego jego wypowiedzi ustne nie będą oceniane zbyt wysoko.

4. Funkcjonuje przekonanie, iż : ”zła mowa = zły uczeń”.

Spowodowane jest to tym, że dziecko z zaburzoną mową może charakteryzować się  niską koncentracją uwagi, brakiem motywacji oraz wytrwałości podczas wykonywania zadań. Ponadto duże trudności przysparza mu (o czym mowa wcześniej) nauka czytania i pisania, jak również wypowiadanie się. Na tej podstawie mogą sprawiać wrażenie, że dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się nie są w stanie sprostać wszystkim zadaniom jakie stawia przed nimi szkoła. Przez co mogą być zaliczani do uczniów słabych i tak też być traktowani.

5.Dziecko z zaburzeniem mowy jest mniej lubiane przez inne dzieci.

Wcześniej przedstawiony stosunek otaczającego środowiska do dziecka  z trudnościami w procesie komunikowania się ma wpływ na to jak jest ono postrzegane i jak odnoszą się do niego pozostałe dzieci w grupie. Zdarza się i tak, że wypowiedzi dzieci z zaburzoną mową wywołują w klasie śmiech, przedrzeźnianie, a czasem złośliwe przydomki. Dzieje się tak, iż ich wypowiedzi są w jakimś stopniu zniekształcane bądź nawet niezrozumiałe  Jest więc ono mało lubiane przez innych rówieśników, którzy zdecydowanie mogą unikać kontaktów z nimi. Dzieci te zatem w trakcie nauki szkolnej mogą borykać się częściej niż inni z samotnością wśród znacznego grona rówieśników. Przez co tracą oni możliwość zaspokojenia ważnych potrzeb do jakich należą: potrzeba uznania, akceptacji i poczucia przynależności do grupy.

Zatem zaburzenia mowy u dzieci łączą się z dłużej trwającymi niepowodzeniami szkolnymi. W znacznym stopniu mogą one wpływać na ocenę umiejętności dzieci, nie tylko w oczach nauczycieli, ale także i rówieśników z klasy. Defekt wyróżniający takie dzieci z grupy staje się przyczyną braku akceptacji, uznania i przynależności do  grupy jaką tworzy klasa. Zaburza to poczucie bezpieczeństwa u dzieci. Tracą więc one wiarę w siebie, obniża się  samoocena dzieci z  trudnościami, hamując tym samym ich rozwój.

Jak temu przeciwdziałać?

Już w wieku przedszkolnym należy zatroszczyć się o prawidłowy rozwój mowy swojego dziecka. W wypadku zdiagnozowania przez logopedę zaburzenia mowy warto jak najszybciej rozpocząć terapię. Jej skuteczność uzależniona jest w pierwszej kolejności  od zaangażowania  rodziców dziecka w proces reedukacji mowy, jak również od współpracy rodzica z logopedą i nauczycielami dziecka.